در صنعت ساختمان، رابیتس به‌عنوان یکی از مصالح پرکاربرد شناخته می‌شود و در بخش‌های مختلف ساختمان از آن استفاده می‌شود. این محصول به‌ویژه در ساخت نما، سقف کاذب و دکوراسیون داخلی ساختمان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین، رابیتس به دلیل ویژگی‌های خاص خود، فضای مناسبی را برای نصب تجهیزات الکتریکی و سیستم‌های روشنایی در ساختمان‌ها فراهم می‌کند. این محصول طی فرایندی خاص بر روی ورق‌های گالوانیزه تولید می‌شود.
در ادامه این مقاله، با انواع رابیتس، مراحل اجرای آن و مزایای این محصول به طور کامل آشنا خواهیم شد. تا انتهای این مطلب از شرکت پایون همراه ما باشید.
رابیتس چیست؟
شاید ابتدا از خود بپرسید که رابیتس چیست؟ رابیتس نوعی ورق فولادی مشبک است که در ساختمان‌سازی کاربرد فراوانی دارد. این محصول از ورق‌های گالوانیزه (فولاد پوشش داده شده با روی) طی مراحلی مانند پرس و کشش تولید می‌گردد. به دلیل استحکام و پایداری بالای رابیتس در شرایط گوناگون، استفاده از آن در پروژه‌های ساختمانی مختلف انتخاب مناسبی به شمار می‌رود.
قیمت رابیتس بسته به نوع، کیفیت و مواد اولیه به کار رفته در ساخت آن متفاوت است و در انواع گوناگونی عرضه می‌شود. یکی از رایج‌ترین موارد استفاده از رابیتس، ساخت سقف‌های کاذب است. همچنین، از رابیتس در دکوراسیون فضا، تعمیرات و تزیینات ساختمان نیز بهره می‌برند. علاوه بر این، رابیتس به طور خاص برای پوشاندن ترک‌ها و عیوب ظاهری دیوارها نیز بسیار کارآمد است. نکته جالب‌توجه این است که رابیتس تنها از جنس فولاد ساخته نمی‌شود، بلکه امکان تولید آن از مواد پلیمری نیز وجود دارد.
تفاوت راویز با رابیتس
غالباً مشاهده می‌شود که عموم مردم، به‌ویژه افراد غیرمتخصص در حوزه ساخت و ساز، این تصور را دارند که رابیتس و راویز دو محصول مجزا هستند. در این راستا، لازم به توضیح است که تفاوت راویز با رابیتس تنها در نحوه بیان و تلفظ این دو اصطلاح است و از نظر ساختاری هیچ‌گونه تفاوتی با یکدیگر ندارند. محصول نهایی که تحت عنوان رابیتس یا راویز تولید و عرضه می‌شود، کاملاً یکسان بوده و هیچ‌گونه تمایزی در فرایند تولید و عملکرد این ورقه‌های فلزی وجود ندارد.
انواع رابیتس
رابیتس که به‌عنوان یک جزء اساسی در ساختمان‌سازی شناخته می‌شود، دارای تنوع گوناگونی است. این محصول را می‌توان بر اساس ویژگی‌هایی مانند تعداد ستون‌ها، چشمه‌ها (سوراخ‌ها) و وزن، دسته‌بندی کرد. در ایران، تولید این نوع ورق فلزی توسط تعدادی از کارخانه‌ها صورت می‌گیرد و به دلیل عوامل مختلف، قیمت آن ممکن است دچار تغییرات شود. همچنین، اگر تصمیم دارید از رابیتس در ساخت‌وساز بنای خود استفاده کنید، توصیه می‌شود از یک متخصص رابیتس کاری یا راویزکار کمک بگیرید. این فرد باتجربه، با بررسی شرایط ساختمان، نوع و وزن مناسب رابیتس موردنیاز برای پروژه شما را تعیین خواهد کرد.
انواع رابیتس بر اساس ستون
رابیتس‌ها باتوجه‌به کاربردهای مختلف، در ستون‌های گوناگونی تولید می‌شوند. در ایران، معمولاً رابیتس‌های ۹، ۱۱ و ۱۳ ستونه در پروژه‌های ساختمانی به کار می‌روند که هر کدام ویژگی‌ها و مصارف خاص خود را دارند. به تعداد ستون‌های رابیتس، پل ستون نیز می‌گویند.
شایان‌ذکر است که رابیتس‌های ۱۷ ستونه در سایر کشورها نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند، اما در ایران به دلیل تقاضای کم، رواج چندانی ندارند. شاید بپرسید، انواع رابیتس بر اساس ستون چه تفاوتی با هم دارند؟ رابیتس ۱۳ ستونه به دلیل کیفیت بالاتر، قیمت بیشتری نیز دارد و برای کاربردهای ویژه‌تری مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین، هنگام تهیه رابیتس، لازم است به نوع کاربری و مساحت موردنظر توجه داشته باشید تا محصول مناسبی را انتخاب کنید.
در اجرای سقف‌های کاذب، گاهی اوقات به‌منظور تسریع فرایند نصب، به‌جای استفاده از رابیتس ۹ ستونه سبک استاندارد، از رابیتس ۱۳ ستونه استفاده می‌کنند. این اقدام، علاوه بر مغایرت با اصول استاندارد، منجر به افزایش هزینه‌ها نیز می‌شود. این در حالی است که رابیتس ۱۳ ستونه سنگین، در گچ‌کاری سقف کاربرد بیشتری دارد. همچنین، در نمای ساختمان نیز استفاده از رابیتس ۱۳ ستونه سنگین ترجیح داده می‌شود؛ زیرا این نوع رابیتس باید توانایی تحمل وزن سنگ نما را داشته باشد. به‌این‌ترتیب، انتخاب نوع مناسب رابیتس، هم از نظر ایمنی و هم از نظر اقتصادی، حائز اهمیت است.
لازم به ذکر است، تنوع در تعداد ستون‌های رابیتس به گستردگی کاربردهای آن برمی‌گردد و ربطی به قیمت نهایی محصول ندارد. در واقع، قیمت رابیتس بر اساس وزن و ضخامت ورق تعیین می‌شود، نه صرفاً تعداد ستون‌ها. به‌عنوان‌مثال، ممکن است رابیتس ۹ ستونه فوق سنگین، به دلیل داشتن وزن بیشتر، از رابیتس ۱۱ ستونه سبک، گران‌تر تمام شود.
انواع رابیتس بر اساس وزن
در فرایند ساخت رابیتس، از انواع گوناگون ورق‌های فلزی با ضخامت‌های متفاوت استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که وزن رابیتس به طور مستقیم با ضخامت ورق فلزی به کار رفته در آن ارتباط دارد؛ به این معنی که هرچه ورق ضخیم‌تر باشد، رابیتس نهایی سنگین‌تر خواهد بود. بر اساس این ویژگی، رابیتس‌ها را می‌توان بر حسب وزن به چهار گروه اصلی رابیتس‌های سبک، نیمه سنگین، سنگین و فوق سنگین تقسیم کرد.
در انتخاب رابیتس، وزن بیشتر لزوماً به معنای کیفیت بالاتر نیست. قیمت رابیتس به طور مستقیم تحت‌تأثیر قیمت ورق گالوانیزه به کار رفته در تولید آن قرار دارد. به طور مثال، زمانی که از رابیتس برای ساخت سقف کاذب استفاده می‌شود، وزن آن اهمیت چندانی نخواهد داشت. در این موارد، معمولاً از انواع سبک‌تر استفاده می‌شود. استفاده از رابیتس سنگین‌تر در سقف کاذب، علاوه بر افزایش هزینه‌ها، اجرای کار را نیز دشوارتر می‌کند. برای سقف‌های کاذب، به دلیل نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتر، رابیتس ۹ ستونه سبک انتخاب مناسب‌تری به شمار می‌رود.
هنگام تهیه رابیتس، توجه به یک نکته کلیدی ضروری است؛ خرید این محصول معمولاً بر اساس وزن آن انجام می‌شود. ازآنجاکه وزن دقیق رابیتس بر روی بسته‌بندی‌ها درج نمی‌شود، لازم است قبل از خرید، وزن بسته‌ها را با استفاده از باسکول اندازه‌گیری و کنترل نمایید تا از تطابق آن با مقدار موردنظر اطمینان حاصل کنید.
انواع رابیتس بر اساس چشمه
رابیتس‌ها، علاوه بر وزن و تعداد ستون‌ها، بر اساس تعداد روزنه‌ها یا چشمه‌های بین ستون‌ها نیز دسته‌بندی می‌شوند. این محصول معمولاً به دو صورت دو چشمه و سه چشمه عرضه می‌شود. همچنین، این چشمه‌ها می‌توانند شکل‌های گوناگونی مانند لوزی، مربع یا متوازی‌الاضلاع داشته باشند. بااین‌حال، در ایران بیشتر از رابیتس‌هایی با چشمه‌های متوازی‌الاضلاع استفاده می‌شود.
باید این نکته را در نظر داشت که هرچه تعداد روزنه‌های رابیتس (چشمه‌ها) بیشتر باشد، اندازه هر کدام از آن‌ها کوچک‌تر خواهد بود. وظیفه اصلی این چشمه‌ها، جذب و پخش انرژی است. اگر این روزنه‌ها خیلی بزرگ باشند، مقدار زیادی از انرژی هدر رفته و اگر خیلی کوچک باشند، مقاومت در برابر جذب انرژی بیش از حد می‌شود؛ بنابراین، اندازه مناسبی برای این چشمه‌ها که به زاویه چشمه معروف است، در نظر گرفته می‌شود تا از اتلاف یا مقاومت زیاد در برابر جذب انرژی جلوگیری شده و عملکرد بهینه حاصل شود.
انواع رابیتس‌بندی
اصطلاح “رابیتس بندی” به استفاده از شبکه‌های فلزی در ساخت انواع گوناگون سازه‌ها گفته می‌شود. این تکنیک، به‌ویژه در مورد سقف‌ها، به‌منظور دستیابی به اهداف متنوعی انجام می‌شود. از جمله این اهداف می‌توان به ایجاد طرح‌های تزیینی و زیبا برای سقف‌ها، فراهم کردن امکان نورپردازی مخفی، پوشاندن و استحکام‌بخشی به کانال‌های تونل‌ها و تأسیسات، ساخت مجسمه‌ها و تندیس‌های مختلف، و همچنین ایجاد سقف‌های کاذب اشاره نمود.
علاوه بر این، رابیتس‌بندی نما، روشی کلیدی برای پیشگیری از ایجاد ترک و آسیب در نمای ساختمان‌ها است. با استفاده از این تکنیک، یک زیرساخت محکم و مناسب ایجاد می‌شود که بستری مناسب برای نصب و چسباندن انواع مصالح نما فراهم می‌آورد. به همین دلیل، رابیتس به‌عنوان یکی از اجزای حیاتی و مهم در ساخت و ساز نماهای ساختمانی شناخته می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، رابیتس با ایجاد این زیرسازی، طول عمر و زیبایی نمای ساختمان را تضمین می‌کند.
برای پیشگیری از ایجاد ترک و آسیب‌دیدگی در ستون‌های ساختمان نیز، از رابیتس‌بندی در اطراف آن‌ها استفاده می‌شود. این کار، به‌ویژه به دلیل تفاوت در میزان انبساط و انقباض مصالح فلزی (مانند رابیتس) و مصالح آجری، اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که اجرای رابیتس‌بندی ستون‌ها توسط افراد متخصص و باتجربه انجام شود.
مراحل اجرای رابیتس
اجرای رابیتس کاری فرایندی است که در سه گام اساسی انجام می‌گیرد. هر یک از این مراحل، به ترتیب اهمیت و تقدم، نقش مهمی در کیفیت نهایی کار ایفا می‌کنند و باید بادقت و رعایت اصول فنی صورت پذیرند.
مرحله اول؛ آماده‌سازی و نصب میل‌گردهای راویز
قبل از هر چیز، باید زیرساختی از جنس میلگرد برای نصب رابیتس آماده شود. این میلگردها به‌صورت شبکه‌ای، هم به‌صورت عمودی و هم افقی، در محل موردنظر قرار می‌گیرند و بادقت به یکدیگر بسته می‌شوند. این مرحله اهمیت زیادی دارد و نیازمند مهارت است تا اطمینان حاصل شود که یک ساختار مقاوم و مستحکم برای نگهداری رابیتس ایجاد شده است. این زیرسازی، نقش اساسی در پایداری و دوام کار نهایی خواهد داشت.
مرحله دوم؛ نصب و اجرای رابیتس
پس از اینکه میلگردها در جای خود نصب شدند، نوبت به قراردادن ورق‌های رابیتس روی آن‌ها می‌رسد. این ورق‌ها با استفاده از فرایند جوشکاری به میلگردها متصل می‌گردند تا ساختاری یکپارچه ایجاد شود. این مرحله از کار نیازمند دقت فراوان است؛ چرا که ورق‌های رابیتس باید به‌درستی و با استحکام کافی نصب شوند تا از هرگونه حرکت، لرزش یا جابه‌جایی احتمالی جلوگیری شود. همچنین، درنظرگرفتن قیمت میلگردها در تخمین هزینه‌های نهایی اجرای رابیتس از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مرحله سوم؛ گچ‌کاری نهایی
پس از نصب دقیق و اصولی رابیتس، نوبت به مرحله نهایی یعنی گچ‌کاری می‌رسد. این فرایند گام‌های متعددی دارد؛ در ابتدا، فضای داخل توری‌های رابیتس با گچ پر می‌شود. سپس، برای ایجاد سطحی هموار و اجرای طرح موردنظر، مراحل بعدی گچ‌کاری انجام می‌گیرد. بعد از اتمام گچ‌کاری، سطح آماده رنگ‌آمیزی و هر نوع تزیین دلخواه خواهد بود.
شایان‌ذکر است که اجرای رابیتس‌کاری نیازمند مهارت و تخصص است. انجام این کار توسط افراد غیرمتخصص می‌تواند منجر به بروز مشکلات و ایرادات جدی شود.
کاربردهای ورق رابیتس
رابیتس، به‌عنوان یک ابزار کارآمد، نقش پررنگی در ساخت‌وساز ایفا می‌کند و در پروژه‌های گوناگون ساختمانی به کار گرفته می‌شود. کاربرد رابیتس بسیار گسترده بوده و استفاده از آن در موارد زیر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:
ایجاد پوشش محافظ برای کانال‌های سیستم سرمایشی
از رابیتس می‌توان برای پوشاندن کانال‌های مربوط به سیستم‌های سرمایشی بهره برد. این کارکرد، به جلوگیری از انتقال حرارت و انتشار صدا کمک کرده و در نتیجه، بازدهی سیستم تهویه‌مطبوع را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، با کاهش اتلاف انرژی، مصرف کلی برق نیز بهینه می‌گردد.
تکمیل دکوراسیون داخلی
در طراحی دکوراسیون داخلی، رابیتس نقش زیرساختی مهم را ایفا می‌کند. این محصول به‌عنوان بستری عالی برای اجرای طرح‌های متنوعی نظیر سقف‌های کاذب و دیوارهای دکوراتیو به کار می‌رود. انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت شکل‌دهی آسان رابیتس، آن را به گزینه‌ای مناسب برای خلق الگوها و طرح‌های گوناگون در فضاهای داخلی تبدیل کرده است. به‌این‌ترتیب، رابیتس به معماران و طراحان داخلی امکان می‌دهد تا ایده‌های خلاقانه خود را به شکلی مؤثر و زیبا پیاده‌سازی کنند.
ساخت سقف‌های کاذب
یکی دیگر از کاربرد رابیتس، ساخت سقف‌های کاذب است. این سقف‌ها، افزون بر جلوة بصری دلنشین و زیبایی که به فضا می‌بخشند، به‌عنوان عایقی مؤثر در برابر حرارت و صدا نیز عمل کرده و مزایای متعددی را برای ساکنین ساختمان فراهم می‌آورند. به‌این‌ترتیب، استفاده از رابیتس در ساخت سقف کاذب، ترکیبی از زیبایی و کارآمدی را به همراه دارد.
محافظت از تیرآهن‌ها و آرماتورها
به‌منظور حفاظت از اسکلت فلزی و تقویت‌کننده‌های سازه، می‌توان از رابیتس به‌عنوان یک پوشش محافظ استفاده کرد. این کار، تیرآهن‌ها و آرماتورها را از آسیب‌های ناشی از شرایط آب‌وهوایی و دیگر عوامل مخرب محیطی مصون نگه داشته و به‌این‌ترتیب، دوام و طول عمر ساختمان را افزایش می‌دهد.
ایجاد نورپردازی پنهان
رابیتس این امکان را فراهم می‌آورد تا بتوانید سیستم‌های نورپردازی مخفی را در سقف و دیوارها پیاده‌سازی کنید. کاربرد رابیتس در این زمینه به شما کمک می‌کند تا با ایجاد نوارهای نوری پنهان، فضایی مدرن و زیبا در محیط داخلی ساختمان ایجاد کرده و نمایی ویژه به آن بدهید. در واقع، رابیتس بستری مناسب برای اجرای نورپردازی‌های ظریف و چشم‌نواز را مهیا می‌سازد.
مزایا و معایب استفاده از ورق رابیتس
استفاده از رابیتس در پروژه‌های ساختمانی مزایای متعددی را به همراه دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت قابل‌قبول: درصورتی‌که اصول مهندسی به‌درستی رعایت شده و اتصالات به شکل مناسب جوشکاری شوند، رابیتس از استحکام نسبتاً خوبی برخوردار خواهد بود.
- سرعت بالای اجرا: فرایند نصب و اجرای رابیتس معمولاً با سرعت بالایی انجام می‌شود که این امر به تسریع روند کلی پروژه کمک می‌کند.
- نصب آسان و انعطاف‌پذیری در طراحی: رابیتس به‌آسانی قابل‌نصب بوده و امکان ایجاد طرح‌های متنوع را فراهم می‌کند؛ هرچند که این امکان در سطح بسیار پیشرفته و ایده‌آل نیست.
- دسترسی آسان: رابیتس به‌وفور در بازار یافت می‌شود و تهیه آن برای پیمانکاران و سازندگان به‌سادگی امکان‌پذیر است.
- قابلیت ایجاد طرح‌های سفارشی: امکان شکل‌دهی و ایجاد طرح‌های گوناگون بر اساس سلیقه و نیاز مشتری، از دیگر مزایای استفاده از رابیتس به شمار می‌رود.
در مقابل و باوجود مزایای فراوان، رابیتس معایبی نیز دارد که در هنگام انتخاب این مصالح باید در نظر گرفته شوند.
- هزینه‌بر بودن: رابیتس به دلیل استفاده از ورق‌های گالوانیزه و فرایند تولید پیچیده، در مقایسه با برخی مصالح دیگر، قیمت بالاتری دارد. این موضوع می‌تواند به‌ویژه در پروژه‌های کوچک‌تر، به‌عنوان یک محدودیت مالی مطرح شود.
- نیاز به نصب تخصصی: نصب رابیتس نیازمند دقت و مهارت فنی بالایی است و باید توسط متخصصین مجرب انجام شود. نصب نادرست می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند ایجاد ترک و ناهمواری در سطح نهایی کار شود.
- وزن نسبتاً زیاد: رابیتس در مقایسه با بعضی مصالح مشابه، سنگین‌تر است. این وزن بیشتر ممکن است در برخی پروژه‌ها، نیاز به تقویت سازه برای تحمل وزن رابیتس را ایجاب کند.
مهم‌ترین عوامل مؤثر بر انتخاب رابیتس
در پروژه‌های ساختمانی، انتخاب رابیتس به‌عنوان یک عنصر کلیدی، تصمیمی مهم تلقی می‌شود. این انتخاب تحت‌تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد که در نهایت بر تصمیم‌گیری نهایی اثر می‌گذارند. مهم‌ترین عوامل مؤثر بر انتخاب رابیتس عبارت‌اند از:
ماهیت پروژه
نوع و کاربری پروژه، تعیین‌کننده نوع رابیتس موردنیاز است. به طور مثال، برای سقف‌ها معمولاً از رابیتس‌هایی با پل‌های متعدد استفاده می‌شود تا استحکام کافی را ایجاد کنند، در حالی که برای نماها، رابیتس‌های ساده‌تر کفایت می‌کنند.
میزان بار وارده
وزن و فشاری که رابیتس باید تحمل کند، در انتخاب آن مؤثر است. به‌عبارت‌دیگر، کاربرد رابیتس تعیین‌کننده ویژگی‌های فنی موردنیاز است. رابیتس‌هایی که تعداد پل‌های بیشتری دارند و تقسیم‌بندی‌های ریزتری در آن‌ها به کار رفته، برای تحمل بارهای سنگین مناسب‌تر هستند.
ویژگی‌های فنی
ابعاد، جنس (مثلاً فولاد گالوانیزه)، ضخامت و سایر خصوصیات فنی رابیتس باید با نیازهای پروژه مطابقت داشته باشند. مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، استحکام جوش و سایر ویژگی‌های مهم نیز باید مدنظر قرار گیرند.
محدودیت‌های مالی
بودجه در دسترس برای پروژه نیز در انتخاب رابیتس نقش دارد. رابیتس‌هایی که ویژگی‌های خاص و پیشرفته‌تری دارند، معمولاً گران‌تر هستند.
رعایت استانداردها
استفاده از رابیتس‌هایی که مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید شده‌اند، ضروری است. این امر تضمین می‌کند که محصول مورداستفاده، ایمن و باکیفیت است.
سهولت نصب
روش نصب و اجرای رابیتس نیز اهمیت بسیاری دارد. رابیتس‌هایی که نصب آسان‌تری دارند، معمولاً به دلیل صرفه‌جویی در زمان و هزینه، انتخاب بهتری محسوب می‌شوند.
ارزیابی کیفیت رابیتس
اگر تجربه قبلی در خرید رابیتس ندارید و به دنبال اطمینان از کیفیت محصول هستید، یک روش ساده برای تشخیص رابیتس مرغوب وجود دارد که ملزم انجام یک آزمایش اولیه است. کافی است قطعه‌ای از رابیتس را چندمرتبه به‌آرامی بر روی زمین بزنید. اگر پس از این کار، تکه‌هایی از پوشش گالوانیزه از آن جدا شده و بر روی زمین بریزند، این نشانگر کیفیت پایین رابیتس و نامرغوب بودن آن است. به‌طورکلی، رابیتس باکیفیت نباید در اثر ضربه، پوشش خود را از دست بدهد.
علاوه بر این، کاربرد رابیتس در ساختمان‌سازی ایجاب می‌کند که این محصول از دوام و استحکام کافی برخوردار باشد تا در طول زمان دچار فرسایش نشود.
جمع‌بندی
در این مقاله، ضمن پاسخ به این سؤال که رابیتس چیست، این محصول را به‌عنوان یک جزء مهم و کارآمد در صنعت ساختمانی، به‌ویژه در ساخت سقف‌های کاذب، مورد بررسی قرار دادیم. این محصول که با نام راویز نیز شناخته می‌شود، بر اساس ویژگی‌هایی مانند وزن، اندازه چشمه‌ها و تعداد ستون‌ها، در انواع مختلفی تولید می‌گردد و هر نوع، کاربرد خاص خود را در فرایند نصب دارد. رابیتس در واقع نوعی ورق فولادی با ظاهری توری مانند است که از ورق‌های گالوانیزه ساخته می‌شود. این ویژگی، رابیتس را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم ساخته و امکان استفاده از آن را در پروژه‌های گوناگون ساختمانی، ساخت انواع قفس و حتی مجسمه‌سازی فراهم می‌سازد.
