گود برداری از مراحل اولیه و مهم ساخت و ساز و انواع بناها محسوب می شود. البته گودبرداری برای سازه هایی صورت می گیرد که قرار است فوندانسیونی زیر زمین داشته باشند. این فعالیت از دو جهت بسیار با اهمیت است. اول اینکه یک گودبرداری مناسب و اصولی می تواند به ساخت مناسب پی ساختمان منتهی شود و دوم به این دلیل که گود برداری یک کار حساس است و باید اصول ایمنی در آن به شدت رعایت شود تا خطری برای ادامه پروژه، جان کارگران و همسایگان ایجاد نشود و به پایدارسازی گود کمک کند. با سایت مقاوم سازان پایون همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید.
گود برداری چیست؟
اگر بخواهیم تعریفی کلی ارایه دهیم، گودبرداری به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که در آن خاک، سنگ (یا هر چیزی که در داخل زمین قرار دارد) برداشته شده و در نتیجه آن یک گودی در محل انجام پروژه ایجاد می شود. اهداف برای انجام گود برداری بسیار زیاد است و همچنین روش های گودبرداری نیز متنوع است. در تعریف مقررات ملی ساختمان این تعریف برای گود برداری آمده است:
“هر گونه حفاری یا خاک برداری که در ترازی پایین تر از سطح زمین و ترازی پایین تر از پی ساختمان های مجاور باشد.”
هدف از گودبرداری چیست؟
هدف از گودبرداری در پروژه‌های ساختمانی، ایجاد فضا برای ساخت بخش‌های زیرسطحی یک سازه مانند زیرزمین، پارکینگ، فونداسیون، کانال تأسیسات یا پی ساختمان است. این فرایند یکی از مراحل کلیدی در ساخت‌وساز محسوب می‌شود که به‌منظور دسترسی به لایه‌های مقاوم‌تر خاک، تأمین پایداری سازه و اجرای اصولی شالوده انجام می‌گیرد.
اهداف اصلی گودبرداری به‌طور خلاصه عبارت‌اند از:
- دسترسی به عمق مناسب برای اجرای فونداسیون
- ایجاد زیرزمین یا طبقات منفی ساختمان (مانند پارکینگ)
- حذف خاک نامناسب و جایگزینی آن با مصالح مقاوم
- نصب و عبور تأسیسات مکانیکی یا الکتریکی در عمق زمین
- ایجاد شیب، زهکشی و بستر مناسب برای پایدارسازی سازه
در پروژه‌های شهری گودبرداری اهمیت دوچندان پیدا می‌کند زیرا با عمق بیشتر، خطر نشست، ریزش دیواره‌ها و تأثیر بر ساختمان‌های مجاور نیز افزایش می‌یابد. بنابراین انتخاب روش گودبرداری (مانند لودر، انکراژ، یا تاپ‌دان) و طراحی مهندسی آن، نقش حیاتی در ایمنی پروژه دارد.
گودبرداری چه مراحلی دارد؟
برای شروع گود برداری باید در ابتدا خاک محل پروژه مورد بررسی قرار گیرد. نمونه برداری خاک باید به محل آزمایشگاه فرستاده شود تا شرایط و ویژگی های آن مشخص شود. سپس چارچوب کلی محل گود برداری بر روی زمین مشخص می شود. پس از مشخص شدن طول و عرض و عمق لازم برای گودبرداری با استفاده از گچ روی زمین انجام می شود. گود برداری معمولا مرحله به مرحله انجام می شود. همزمان با گودبرداری و حتی پیش از شروع آن باید اقدامات ایمنی لازم انجام شود. اگر خاک محل سست باشد اهمیت اقدامات ایمنی به شدت افزایش پیدا می کند. مراحل گودبرداری به ترتیب شامل موارد زیر است:
- نقشه برداری کردن از زمین
- بررسی های ژئوتکنیک
- پاک سازی کردن محل انجام پروژه
- درجه بندی کردن خاک
- خاک برداری
- بتن ریزی های لازم
- اجرای کف پوش
- ایمن سازی گود برداری
نکات مهم قبل از گودبرداری
قبل از آغاز هرگونه عملیات گودبرداری، بررسی دقیق شرایط فنی، محیطی و حقوقی پروژه الزامی است. نادیده گرفتن این مراحل می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای سازه‌های مجاور و نیروی انسانی ایجاد کند. مهم‌ترین مواردی که باید پیش از گودبرداری بررسی شوند عبارت‌اند از:
- بررسی نوع خاک و گزارش ژئوتکنیک
- ارزیابی تأثیر گودبرداری بر ساختمان‌های اطراف
- دریافت مجوزهای قانونی و شهرداری
- انتخاب روش گودبرداری متناسب با عمق و شرایط زمین
- طراحی سیستم پایدارسازی (مانند نیلینگ، انکراژ یا تاپ‌دان)
- تعیین سطح آب‌های زیرزمینی و نحوه مدیریت آنها
- ایمنی کارگاه و برنامه‌ریزی برای تجهیزات و ماشین‌آلات
عوامل ایجاد خطر در گودبرداری چیست؟
در هنگام گودبرداری برخی از خطرات ممکن است کارگران و اطرافیان مستقر در محل گودبرداری را با خطراتی مواجه کند. این خطرات شامل تخریب و صدمات به ساختمان های کناری، خطرات جانی برای کارگران پروژه و تجهیزات استقرار یافته در محل و همچنین احتمال آسیب دیدن برخی از تاسیسات شهری مثل لوله های آب و گاز و کابل های برق یا مخابرات است.
گودبرداری چگونه انجام می شود؟
مراحل انجام گودبرداری را در چند سطر بالاتر توضیح دادیم. اما برای انجام این کار روش های های مختلفی وجود دارد که هر کدام از آنها به شکل خاصی انجام می شود. اما کلا گود برداری با خاک برداری از محل، ایمن سازی محل خاک برداری و تثبیت آن انجام می شود. انواع روش های گودبرداری و خاک برداری عبارتند از:
- گودبرداری کردن با استفاده از دستگاه بیل مکانیکی
- گودبرداری کردن با روش تاپ دان
- گودبرداری با استفاده از لودر
در ادامه هر کدام از این روش ها را مورد بررسی قرار می دهیم.
گودبرداری با بیل مکانیکی چطور انجام می شود؟
استفاده از بیل های مکانیکی یک روش متداول برای خاک برداری و گود برداری است. این وسیله به سرعت انجام خاک برداری بسیار کمک می کند. این روش همچنین پرطرفدارترین روش برای انجام این کار می باشد. بیل مکانیکی بازویی مفصلی، باکت و کابینی چرخان دارد. انواع بیل مکانیکی که در خاک برداری ها استفاده می شود شامل موارد زیر است:
- بیل مکانیکی کابلی
- بیل های مکانیکی جام جلو
- بیل های مکانیکی کششی
- بیل مکانیکی با لودر
اگر از سیستم کابلی برای گودبرداری استفاده شود، می توان گودبرداری را در فواصل دورتر نیز انجام داد. در این صورت نیازی به تخلیه خاک با استفاده از ورود کامیون به داخل گود نیست.
مزایای روش گودبرداری با بیل مکانیکی شامل موراد زیر است:
- دقت بالا در کنترل عمق و زاویه حفاری
بازوی بلند و قابلیت تنظیم دقیق زاویه، امکان گودبرداری یکنواخت و مهندسی‌شده را فراهم می‌سازد. - توانایی کار در فضاهای محدود یا با دسترسی دشوار
بیل مکانیکی به‌خصوص در نسخه‌های زنجیری یا چرخ لاستیکی کوچک، می‌تواند در محیط‌های متراکم شهری عملکرد مناسبی داشته باشد. - امکان نصب انواع الحاقات (چکش هیدرولیکی، مته حفاری، باکت باریک و…)
این قابلیت باعث می‌شود بیل مکانیکی علاوه‌بر گودبرداری، در تخریب، حفاری سنگ و برش بتن نیز کاربرد داشته باشد. - سرعت عمل بالا در گودبرداری‌های خطی و عمیق
برای پروژه‌هایی که نیاز به حفاری عمقی دارند (مانند فونداسیون، دیوار حائل و کانال تأسیسات)، بیل مکانیکی انتخابی ایده‌آل است. - پایداری بالا و مصرف سوخت بهینه در پروژه‌های طولانی‌مدت
به‌ویژه در مدل‌های جدید با موتورهای دیزلی کم‌مصرف، بیل مکانیکی از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر شده است.
گود برداری به روش تاپ دان چیست؟
استفاده از روش تاپ دان هم این روزها بسیار گسترش یافته است. هر چند این روش از سال 60 میلادی رایج شده بود. در این روش می توان هم زمان با طبقات زیر زمین طبقات زیر پی را هم خاک برداری کرد. در روش تاپ دان در شروع المان های باربر قائم نصب شده و سپس سیستم سازه نگهبان با روش شمع ها و دیوار حایل ساخته می شود. این راه گودبرداری سرعت انجام پروژه را بالا می برد. در گودبرداری تاپ دان اول دیوارهای پیراون ساخته شده و معمولا پی و ستون ها از تراز زمین نصب می شوند. مزایای روش گودبرداری تاپ دان شامل موراد زیر است:
- کم شدن احتمال نشست خاک در محدوده انجام پروژه
- کاهش حرکات جانبی از دیواره گود و در نتیجه ایمنی بالاتر
- کاهش دادن تعداد عملیات ققالب بندی دیوارها
- تمهیدات ایمنی کمتر
- امکان انجام مراحل در سه شیفت کاری و هر فصلی
- امکان همپوشانی فعالیت های اجرایی
گودبرداری با لودر چگونه انجام می شود؟
استفاده از لودر معمولا در پروژه های کوچکتر بیشتر صورت می گیرد. چرا که برای گودبرداری پروژه های بزرگتر به طور معمول از بولدوزر یا جرثقیل استفاده می شود. لودر وسیله ای است که اندازه ای نزدیک به تراکتور دارد و از یک بیل مکانیکی و کابین راننده تشکیل شده است. لودرها انواع و اندازه های مختلفی دارند و بر اساس نیاز پروژه انتخاب می شوند. لودر برای انجام خاک برداری باید داخل گود شده و خاک را درون کامیون های باری تخیه کند. انواع لودرهای مورد استفاده در خاک برداری و گودبرداری ها عباتند از:
- لودرهای افقی
- لودرهای چرخ زنجیری
از مزایای گودبرداری با لودر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت بالا در خاک‌برداری سطحی و گودبرداری کم‌عمق
در پروژه‌هایی که عمق گود کم و سطح گسترده است (مانند آماده‌سازی زمین، محوطه‌سازی یا زیرسازی راه)، لودر بسیار مؤثر عمل می‌کند. - توان بالای بارگیری و انتقال همزمان خاک
لودر با یک حرکت می‌تواند هم خاک‌برداری انجام دهد و هم مواد را به کامیون یا محل دپو منتقل کند، که موجب افزایش راندمان کاری می‌شود. - چابکی در حرکت در محوطه‌های باز و دسترسی آسان به نقاط مختلف پروژه
سرعت بالا و فرمان‌پذیری مناسب لودر، باعث می‌شود در محوطه‌های وسیع بهترین عملکرد را داشته باشد. - هزینه کمتر نسبت به برخی ماشین‌آلات سنگین
برای پروژه‌هایی با بودجه محدود یا نیاز به ماشین چندکاره، لودر انتخاب اقتصادی‌تری محسوب می‌شود. - کاربرد دوگانه در پروژه‌های ساختمانی و راه‌سازی
لودرها نه‌تنها برای گودبرداری، بلکه برای شیب‌سازی، پر کردن، بارگیری و پخش مصالح نیز بسیار کارآمد هستند.
استفاده از مشاوره مقاوم سازان پایون برای گود برداری
در مطلبی که مطالعه کردید تلاش شد تا اطلاعاتی در مورد گودبرداری و چگونگی انجام آن ارایه شود. توجه داشته باشید که انجام گودبرداری ساختمان یک فعالیت تخصصی محسوب می شود. در صورتی که گود برداری بر اساس اصول و رعایت نکات ایمنی انجام نشود، ممکن است خسارات غیرقابل جبران جانی و حتی مالی به همراه داشته باشد. بنابراین توصیه می شود طراحی و برنامه ریزی برای انجام این کار توسط مهندسان مجرب و متخصص انجام شود. شرکت مقاوم سازان پایون به عنوان یکی از شرکت های فعال در زمینه مقاوم سازی سازه های ساختمانی با سالها تجربه یکی از شرکت هایی است که می تواند گزینه ای برای انتخاب توسط شما برای انجام مشاوره گودبرداری باشد.
